فلج ارب عارضه‌ای است که به دلیل آسیب دیدن نوزاد در حین زایمان سخت به وجود می‌آید. در این عارضه، عصب‌های بازو و دست نوزاد دچار آسیب‌دیدگی می‌شوند. این اتفاق معمولا به علت وزن بسیار زیاد یا جثه بزرگ نوزاد هنگام تولد رخ می‌دهد. خبر خوب این است که ۸۰ الی ۹۶ درصد از کودکان مبتلا به فلج ارب با روش‌های درمانی مختلف و در طول یک سال و حتی کمتر به‌طور کامل بهبود پیدا خواهند کرد. برخی از نوزادان در ۳ تا ۶ ماه اول ممکن است خودبه‌خود درمان شوند، اما برخی دیگر نیز با روش‌هایی مانند فیزیوتراپی، آب‌درمانی، کاردرمانی، استفاده از بریس و یا عمل جراحی درمان می‌شوند.

فلج ارب چیست؟

فلج ارب که فلج ارب-دوشن (Erb-Duchenne Paralysis) نیز نامیده می‌شود، نوعی آسیب عصبی است که در طول یک زایمان سخت اتفاق می‌افتد. در این عارضه، گردن و بازوی نوزاد به یک طرف کشیده شده و شبکه عصبی براکیال متصل به بازو دچار آسیب‌دیدگی می‌شود. این آسیب‌دیدگی در نهایت منجر به ضعف و کاهش محدوده حرکتی بازو خواهد شد.

براکیال، شبکه‌ای از اعصاب است که پیام‌هایی را از ستون فقرات به شانه‌ها، بازوها و دست‌ها ارسال می‌کند و حرکت این اندام‌ها را ممکن می‌سازد. این اعصاب در ستون فقرات و پشت گردن قرار دارند. فلج ارب هنگامی رخ می‌دهد که این اعصاب، به‌ویژه اعصاب فوقانی C5 و C6 دچار آسیب‌دیدگی حین زایمان شوند.فلج ارب تنها مختص کودکان نیست و در بزرگسالان نیز اتفاق می‌افتد. فلج ارب در بزرگسالان معمولا بر اثر ضربه به بازو، دررفتگی شانه، زمین خوردن و تصادف بروز پیدا می‌کند.

درمان فلج ارب

اگر فلج ارب از نوع نوروپراکسی باشد، پس از مدتی خود به خود برطرف می‌شود، اما انواع دیگر فلج ارب به درمان و مدیریت نیاز دارند. این عارضه در برخی موارد، تنها با چند جلسه فیزیوتراپی کاملا درمان می‌شود، اما گاهی اوقات نیز انجام عمل جراحی ضرورت پیدا می‌کند.

نکته کلیدی در بهبودی کامل فلج ارب، شروع زودهنگام فرآیند درمان است. مطابق آمار، تمامی کودکانی که در چهار هفته اول زندگی خود درمان را شروع کرده‌اند، بطور کامل بهبود یافته‌اند (منبع). با تشخیص صحیح و درمان به موقع، اکثر نوزادان مبتلا به فلج ارب در طول ۱ سال به طور کامل بهبود می‌یابند.با توجه به شدت آسیب به شبکه عصبی و تشخیص پزشک، روش‌های مختلفی برای درمان فلج ارب وجود دارند که شامل:

نظارت

معمولا اولین مرحله درمان فلج ارب، پس از معاینه و تشخیص نوع و شدت آسیب عصبی در نوزاد، نظارت مستقیم ارتوپد است. اگر آسیب از نوع نوروپراکسی و خفیف باشد، پزشک نوزاد را به مدت شش ماه تحت نظر قرار می‌دهد. اگر در این مدت، آسیب عصبی بهبود پیدا نکرد، پزشک روش‌های درمانی متناسب با شدت آسیب را برای نوزاد تجویز می‌کند.

بریس

بریس‌ها تجهیزاتی هستند که به نوزاد کمک می‌کنند تا بازوی آسیب‌دیده خود را به‌ درستی حرکت دهد. این تجهیزات همچنین ممکن است به بازوی سالم کودک نیز بسته شوند تا کودک تشویق شود از بازوی آسیب‌دیده خود استفاده کند تا عضلات آن بازو تقویت شود و محدوده حرکتی افزایش پیدا کند. در کلینیک ارتوکیدز با توجه به شرایط نوزاد، بریس‌های متناسب با وضعیت او ساخته می‌شود تا از درمان فلج ارب اطمینان حاصل شود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی به بهبود خشکی در بازو یا شانه‌های کودک کمک می‌کند. میزان اثر بخشی این درمان در هر نوزاد متفاوت است. برخی نوزادان سریع‌تر بهبود پیدا می‌کنند، اما برخی دیگر باید به مدت طولانی‌تری، فیزیوتراپی انجام دهند. متخصصان از تکنیک‌های فیزیوتراپی مانند ماساژ، تمرینات و حرکات اصلاحی برای بهبود حرکت و تقویت عضلات در بازوی آسیب دیده استفاده می‌کنند. در مواردی که آسیب شبکه عصبی شدید باشد، ابتدا می‌توان آسیب عصبی را با جراحی درمان کرد و سپس از فیزیوتراپی جهت بهبود حرکت بازوی نوزاد استفاده کرد.انجام حرکات اصلاحی در بهبود وضعیت نوزاد بسیار مؤثر است. این حرکات به بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی بازوی آسیب‌دیده کمک می‌کنند. والدین نوزادان می‌توانند پس از آموزش پزشک، فیزیوتراپی خانگی را از ۳ هفتگی نوزاد شروع کنند.